Dariusz Szpakowski
Mam kilka życiowych pasji, które powiązane są z Japonią. Upodobanie do sztuki i kultury połączyłem w swoim małym gospodarstwie z uprawą japońskich warzyw. Szkolenie, które odbyłem na Hokkaido w 2001 roku poświęcone rolnictwu i dystrybucji rolnych produktów pozwoliło mi zobaczyć uprawy i produkty japońskiego warzywnictwa.
Na zdjęciu: Dariusz Szpakowski w czasie szkolenia na Hokkaido w Japonii w 2001 roku
W latach 2002 – 2007 intensywnie eksperymentowałem
z uprawą japońskich warzyw w Centralnej Polsce. Nawiązałem dzięki temu ciekawe znajomości w Instytucie Warzywnictwa w Skierniewicach oraz w kilku firmach dostarczających rolnikom japońskie nasiona warzyw.
Ogród Dariusza Szpakowskiego w stylu japońskim
NEGI, KABU i NIRA.
Polska była w latach osiemdziesiątych liderem produkcji cebuli w Europie. W tym czasie uprawiałem i organizowałem eksport cebuli „główkowej” (łac. Allium cepa) w języku japońskim nazywanej Tamenegi. Zupełnie inną rośliną jest Negi – podobna do porów zielona cebula. Polska nazwa botaniczna tej rośliny to – siedmiolatka a nazwa łacińska to Allium fistulosum.
Negi pochodzi z syberyjskich pustkowi i została udomowiona setki lat temu. Jak przystało na jej pochodzenie jest rośliną niezmiernie odporną na warunki uprawy – potrafi przetrzymać w polu mrozy. Jednocześnie jest naturalnym lekarstwem – źródłem flawonidów czyli antyrakowych substancji aromatycznych. Instytut Warzywnictwa w Skierniewicach prowadzi wieloletnie badania przydatności gospodarczej i zdrowotnej tego gatunku. Udało mi się przez kilka lat kontynuować dochodową uprawę negi według japońskich zasad.
Uprawa negi w Polsce wg japońskich zasad
Zasady te to doprowadzenie negi do utworzenia długiej, wybielonej łodygi przez gęste sadzenie na zagonach oraz obsypywanie rośliny od dołu ziemią. Smak negi jest podobny do cebuli w główkach ale łagodniejszy .Zastosowanie kulinarne negi jest uniwersalne – od grilla przez sosy do surówek.
Biała rzepa (Kabu) wygląda jak duża, biała rzodkiewka. Ma wspaniały soczysty miąższ. Uprawiałem ją u siebie bardzo wczesną wiosną i późną jesienią. Japończycy jedzą ją wraz z młodymi liśćmi. Bardzo łatwa w uprawie ale musi być ochraniana przed nalotami szkodników. Jedno z najprzyjemniejszych odkryć z japońskiego warzywnika.
Szczypiorek czosnkowy (Nira) – to płaski, aromatyczny szczypiorek tworzący wieloletnie karpy. Odporny na mróz więc możliwy do uprawy w Polsce. Ma ładne wiechowate kwiatki w kolorze białym, lub jasnofioletowym co pozwala stosować go jako roślinę ozdobną. Jest kolejnym źródłem cennych flawonidów, które nadają mu łagodny, czosnkowy smak.
Japończycy ogromną wagę przykładają do zdrowotnych właściwości swoich posiłków. Znając statystyki długości życia Japończyków trudno nie pochwalać ich bogatej w warzywa diety. Powinniśmy więc wziąć z nich przykład i wzbogacać naszą kuchnię w produkty dostępne we wszechobecnych marketach lub (co podwójnie zdrowe) samemu zasiać lub zasadzić ciekawe, japońskie warzywa i świeżutkie spożywać ciesząc się ich smakiem i witaminami. Zainteresowanym szczegółami chętnie pomogę w zdobyciu własnych doświadczeń.
KAKEMONO, SHIKISHI i TANZAKU
Inne obiekty mojej fascynacji i uwielbienia to japońskie obrazy. Aby je poznać i właściwie zrozumieć staram się pogłębiać swoją wiedzę o historii i kulturze Japonii oraz o technikach tradycyjnego malarstwa orientu.
Prywatna kolekcja Dariusza Szpakowskiego obrazów zwojów — kakemono
Kolekcja obrazów zwojów — kakemono zaczęła powstawać w roku 2006 dzięki japońskim aukcjom internetowym, na których zakupiłem wszystkie swoje obrazy. W chwili obecnej kolekcja liczy około 200 obrazów. Najstarsze obrazy pochodzą z XVII i XVIII wieku. Obrazy malowane są na papierze lub jedwabiu przy pomocy czarnego tuszu sumi oraz naturalnych farb. Techniki malarskie kultywowane są w Japonii od XI wieku w podobnej formie a ich źródłem są chińscy i japońscy mistrzowie. Tajemnice sztuki malarskiej są przekazywane przez mistrzów uczniom w procesie wieloletniej nauki wymagającej wielkiej cierpliwości, pokory oraz duchowego rozwoju. Jak bliski jest związek mistrza i ucznia pokazuje fakt, że szkoły malarskie Kano, Tosa i inne były de facto rodzinami, w których często mistrz adoptował ucznia jako syna. Wiele obrazów przechowuje się w specjalnych drewnianych pudełkach wykonanych z drewna paulowni. Pudełka nazywają się kiribako.
Kiribako
Do rozprostowywania obrazów używa się ozdobnych ciężarków — fuchin wykonanych z ceramiki lub kamieni półszlachetnych. Właściwym miejscem ekspozycji obrazu kakemono jest wnęka zwana tokonoma. Obraz powinien być jeden aby jego treść i forma stanowiła przekaz gospodarza dla przychodzących gości. Każdy z obrazów zawiera wiele symboli związanych z porami roku oraz kulturą Japonii. Obrazy japońskie nie „ogląda się” ale „czyta”, wiele z nich zawiera kaligrafię z poetyckim przesłaniem autora lub innej osoby. Ozdobna kaligrafia bardzo często może być odczytana tylko przez autora. Czerwone pieczątki znajdujące się na obrazach to insho czyli pieczęć autora.
Obrazy kakemono z kolekcji Dariusza Szpakowskiego
Oprawy nazywane hyogu wykonywane są przez rzemieślników, którzy są objęci ochroną państwa jako zamierający zawód. Mistrz hyogushi jest konserwatorem, stolarzem oraz ostatecznym wykonawcą dzieła malarza. Wszystkie obrazy podklejone są papierem washi wykonywanym przez małe warsztaty techniką ręcznego czerpania. Trwałość takiego papieru wynosi kilkaset lat i gwarantuje zachowanie kolorów i odcieni obrazu. Shikishi i Tanzaku to małe formy malarskie malowane na tekturkach ze złotymi obrzeżami. Jednym ze sposobów ich ekspozycji jest zawieszanie ich na specjalnym zwoju – skikishi kake. Zgromadzone przeze mnie obrazy często prezentowane są w formie wystaw przy różnych okazjach. Część z nich powstaje dzięki mojej współpracy z Ośrodkiem Języka i Kultury Japonii w Łodzi. Rośnie też grupa kolekcjonerów kakemono w Polsce.
Wystawa obrazów kakemono w bibliotece oraz w Palmiarni
Autor: Dariusz Szpakowski, członek Komisji Rewizyjnej JAAP, absolwent szkolenia w Japonii w 2001 r.
Więcej o autorze i Jego pasjach: www.darekjapan.pl